Rüzgar Enerjisi 2

   Yerküreye ulaşan bütün Güneş enerjisinin sadece %2’si rüzgara dönüşür, fakat bu kadarı bile büyük miktarda enerji demektir. Günümüzde türbinler helikopter pervanelerine benzeyen rotor kanatlarla rüzgarı toplar. Yerden yükseldikçe ters akıntılar azaldığı için bu türbin kanatları yüksek kulelere monte edilir. 

   Rüzgar türbinlerinin büyüklüğü, yalnızca onlarca vat üreten mikrotürbinlerden milyonlarca vat(megawatt) üreten çok büyük türbinlere kadar çeşitlilik gösterir. İki temel türbin vardır: yatay eksenli türbinler(geleneksel yel değirmenlerinde olduğu gibi dik dururlar) ve dikey eksenli türbinler(türbin topaç gibi kendi etrafında döner). 

   Günümüzdeki türbinlerin çoğunun, yel değirmenleri gibi rüzgarı karşısına alarak yere paralel bir mili döndüren kanatları vardır. Bunlar Yatay Eksenli Rüzgar Türbinleri(YERT) olarak bilinir. Dikey Eksenli Rüzgar Türbinleri’nde(DERT) ise ana mil dik durur ve kanatlar onun etrafında topaç gibi döner. En gelişmiş DERT türüne mucidinin adı olan Darrieus denilir. Bu türbinlerin çok hızlı dönen dört kanadı vardır ve görüntüsü yumurta çırpacağına benzer. 

   YERT’ler en verimli rüzgar türbinleridir. Fakat bu uzun türbinlerin kurulması, büyük vinçler ve uzman operatörler gerektirdiğinden zorlu olabilir. 

   DERT’ler ise, sözgelimi Darrieus türbinleri, uzun kuleler gerektirmez, ama onları hareket ettirmek için de kuvvetli rüzgarlar gerekir. DERT’lerin yönünün rüzgara dönük olması gerekmez, fakat pek çoğu elektrik üretmede YERT’ler kadar verimli değildir. 

   Rüzgar türbinin gücü rotor kanatlarının büyüklüğüne ve rüzgarın hızına bağlıdır. Büyük kanatlar ve kuvvetli rüzgarlar daha fazla güç üretir. İki buçuk megawatt’lık bir türbin yılda 6,5 milyon kilowatt-saat elektrik üretebilir, yani 1400 evin elektrik ihtiyacını karşılayacak, 230 milyon fincan kahve yapacak ya da bir bilgisayarı 2250 yıl çalıştıracak kadar. 

   Modern rüzgar türbinleri, ilk yel değirmenlerinden bu yana epey gelişme kaydetti. Rotor kanatları kulenin üzerine oturtulan ve kabin olarak da bilinen motor yuvasına bağlıdır. Günümüzde türbinlerin çoğunun üç kanadı vardır. Kanatlar elyaf, polyester, fiberglas gibi kanadın kırılmadan bükülmesine olanak tanıyan modern malzemelerden yapılır. Rüzgarı tutabilmeleri için uçak kanadı şeklinde yapılırlar. Çelik kuleler kısım kısım üretilir, sonra vinçlerle yerlerine kaldırılıp orada birleştirilir. Motor yuvası içinde jeneratör, dişli kutusu ve elektronik kontrol ünitesi bulunur. Türbinlerin çoğunun sadece iki ya da üç kanadı vardır. Kanat sayısının daha fazla olması durumunda çok kuvvetli bir rüzgar estiğinde rotoru parçalayabilir. Rüzgar türbinlerinin kanatları dakikada 10 ile 22 tur döner. Kanat uçlarının hızı saatte 300 km’ye kadar çıkabilir. Dünyanın en büyük türbini olan E-126’nın kanatlarının uzunluğu 80 metredir ve 138 metre yüksekliğinde ki bir kule üzerine yerleştirilmiştir.

Yazan: Burak TATLISU